W ramach cyklu „15% abstrakcji” zainaugurowanego przez Art Transparent w 2018 skupiliśmy się na twórczości artystek Grupy Wrocławskiej w kontekście współczesnej teorii i sztuki, realizując wystawy m.in. Krzesławy Maliszewskiej i Alex Urban (2023), Anny Szpakowskiej-Kujawskiej i Edki Jarząb (2022). W 2023 wydaliśmy publikację o Hannie Krzetuskiej, podsumowującą zorganizowane jesienią 2022 forum poświęcone malarce i Grupie Wrocławskiej.

Multidyscyplinarne, popularnonaukowe forum, które odbędzie się w galerii Mieszkanie Geppertów 16 listopada 2024, jest kontynuacją działań związanych z powojenną, wrocławską historią kobiet w sztuce współczesnej oraz pytaniami o rolę lokalności w rozwoju postaw i środowisk artystycznych. Tytuł zbliżającego się forum „Białe plamy są, póki ich nie zauważamy” jest trawestacją tytułu pracy artystycznej autorstwa Kariny Marusińskiej przygotowanej i zaprezentowanej w ramach wystawy „To maluję ja!” w Mieszkaniu Geppertów w roku 2022. Obiekt z elementami ceramiki opatrzony tytułem będącym cytatem z profesora Jerzego Bralczyka, objaśniającego w Słowniku Języka Polskiego PWN znaczenie związku frazeologicznego „białe plamy”, nawiązywał do prób wypełniania luk w lokalnej herstorii sztuki. Jak pisze Bralczyk:

„ich (tj. białych plam) spostrzeganie świadczy poniekąd o tym, że już ich nie ma”.

Marusińska dodaje:

„…chciałam opowiedzieć o zjawisku marginalizacji kobiet w ogólności […] to jest metafora luk w historii, tych wydarzeń, nazwisk, które nie zostały jeszcze wypowiedziane, nie zostały opowiedziane”.

Posługując się ceramiką, artystka nawiązywała do twórczości ważnej, ale poruszającej się w radykalnie odmiennych mediach, twórczyni starszego pokolenia: Wandy Gołkowskiej. W nie w pełni uświadomiony sposób zaświadczyła tym samym o samoistnym przenikaniu się lokalnych idei, poszukiwań czy postaw.

Czy więc w lokalnym środowisku sztuk wizualnych istnieje świadomość i potrzeba pokoleniowej kontynuacji? Czy poza oczywistymi związkami z generacją poprzedników, opartymi o edukację na lokalnej uczelni artystycznej, możemy mówić o głębszych, świadomych relacjach zbudowanych na ideach, postawach czy rozwiązaniach formalnych? Czy luźny charakter powojennej Grupy Wrocławskiej, opartej w dużej mierze na stosunkach towarzyskich i zrzeszającej skrajnie różne artystyczne osobowości bez narzucania im uporządkowanego programu, był propozycją wystarczającą, by fundować podwaliny ciągłości? Jeśli tak, to jak się współcześnie ta ciągłość objawia? I wreszcie czy w udzieleniu odpowiedzi na te pytania pomocne okaże się wypełnianie lokalnych „białych plam” – przypominanie bądź po prostu przywracanie herstorii wrocławskich artystek? Na podstawie intuicji zawartej w pracy Kariny Marusińskiej – nadal przywołując twórczynie związane z Grupą Wrocławska – poszerzyliśmy pole zainteresowania forum w 2024 o artystki związane z Wrocławską Szkołą Ceramiki i lokalną ceramiką unikatową.

12:00–13:20 | rozmowa
Mistrzynie! Co możemy dla was zrobić? Na tropie artystek z Grupy Wrocławskiej

Rozmowa będzie toczyć się wokół artystek z Grupy Wrocławskiej. Podczas niej wspólnie zastanowimy się co my, jako badacze, widzowie, krytycy, instytucje, galerie, kolekcjonerzy etc. – słowem odbiorcy i odbiorczynie sztuki – możemy zdziałać by, zadając właściwe pytania i przybierając odpowiednią optykę, skupić się na wspieraniu pamięci o sztuce twórczyń z Grupy Wrocławskiej. W jaki sposób możemy odkrywać to, co nieodkryte oraz przypominać to, co zapomniane? A przede wszystkim – jak wybić się z utartych ścieżek myślowych o historii sztuki i w zamian pochylić się nad herstorią?

Prowadzenie:

Alicja Klimczak-Dobrzaniecka – historyczka sztuki, redaktorka naczelna Pisma Artystycznego Format, wykładowczyni Akademii Sztuk Pięknych we Wrocławiu, kuratorka wystaw, autorka tekstów. W latach 2008-2021 związana z BWA Wrocław Galerie Sztuki Współczesnej.

Uczestniczki:

Ewa Pluta – historyczka sztuki. Pracuje w Muzeum Miejskim Wrocławia. Kuratorka wystaw sztuki dawnej i współczesnej. Współkuratorka Przeglądu Sztuki SURVIVAL. W Fundacji Art Transparent zajmuje się prowadzeniem spacerów z cyklu SAW (Senior Art Walk), badaniem biografii Hanny Krzetuskiej oraz dostępnością sztuki współczesnej.

Alina Drapella-Hermansdorfer – architektka, profesorka uczelni na Politechnice Wrocławskiej, gdzie zajmuje się krajobrazem oraz architekturą zrównoważoną; współzałożycielka Fundacji Hermansdorferów Top Modern Art, mającej na celu edukację, udostępnianie rodzinnej kolekcji oraz promowanie sztuki współczesnej w przestrzeniach publicznych.

Ewa Folta – kolekcjonerka sztuki, założycielka FOLTA Collection, pasjonatka i mecenaska sztuki. Absolwentka studiów podyplomowych Akademii Sztuk Pięknych we Wrocławiu

13:30–14:30 | wykład
Postawy artystów awangardy wobec socrealizmu. Sztuka lat 50. w PRL na przykładzie twórczości Wandy Gołkowskiej

Omawiane będą zagadnienia związane z socrealizmem w PRL, wprowadzeniem, podstawami ideologicznymi i tłem społeczno-politycznym, które uwarunkowały jego przebieg i charakter, a jednocześnie wpłynęły na kształtowanie się postaw polskich artystów wobec polityki kulturalnej władzy. Temat przedstawiony zostanie w kontekście życia i twórczości Wandy Gołkowskiej.

Prelegentka:

Jolanta Studzińska – absolwentka lubelskiego Liceum Sztuk Plastycznych (1995) oraz wrocławskiej Akademii Sztuk Pięknych (2000 r.). W latach 2001–2008 studia doktoranckie na Wydziale Malarstwa Akademii Sztuk Pięknych San Carlos Uniwersytetu Politechnicznego w Walencji (Hiszpania), ukończone z najwyższą oceną i wyróżnieniem (2008); w 2016 r. otrzymała tytuł doktora habilitowanego we wrocławskiej Akademii Sztuk Pięknych. Prezentowała szereg wystaw indywidualnych w Polsce i zagranicą, a także brała udział w wielu ekspozycjach zbiorowych; oprócz działalności twórczej zajmuje się pracą naukowo-badawczą i kuratorską. Autorka publikacji Socrealizm w malarstwie polskim (PWN, Warszawa 2014), „List pisany przez całe życie – Układ otwarty – Wandy Gołkowskiej” (Fundacja dla Sztuki Niezidentyfikowanej, Wrocław 2017) oraz „Jan Chwałczyk. Światło – Cień – Informacja” (red. J. Studzińska, S. Świsłocka-Karwot, MWW, Wrocław 2023).

15:15–16:45 | rozmowa
Czy ceramika unikatowa może być atrakcyjna? Sztuka ceramiki w centrum działań wrocławskich artystek

Rozmowa toczyć się będzie wokół wartości ceramiki unikatowej. Opowiemy o jej miejscu wśród innych dziedzin sztuki oraz perspektywach rozwoju dla jej kolekcjonerów. W dyskusji skoncentrujemy się na temacie wrocławskich artystek, które odgrywają istotną rolę w kształtowaniu nowego oblicza ceramiki.

Uczestniczki:
Anna Malicka-Zamorska – dyplom na Wydziale Ceramiki i Szkła w PWSSP (obecnie ASP) we Wrocławiu w 1965 roku. Należy do grona najbardziej znanych i cenionych w świecie artystów ceramików. Stypendystka uniwersytetów: GIAE, Churchill, Victoria, Australia; Drake University, Des Moines, Iowa, USA; Academy of the Arts, Reykjavik, Islandia. Brała udział w międzynarodowych sympozjach twórczych, konkursach i w ponad 200 wystawach w kraju i zagranicą. Jej prace znajdują się w zbiorach muzealnych całej Europy, obu Ameryk, Japonii, Tajwanu i Korei Południowej.

Bożena Sacharczuk – Artystka sztuk wizualnych, profesor ASP im. Eugeniusza Gepperta we Wrocławiu na Wydziale Ceramiki i Szkła. Twórczo zajmuje się ceramiką artystyczną. Kuratorka i organizatorka wystaw realizowanych w ramach działalności ASP oraz we współpracy z Fine Art Gallery Art of Ceramics we Wrocławiu. Redaktorka publikacji popularyzujących sztukę z obszaru ceramiki artystycznej.

Anna Gendaj – założycielka jedynej w Polsce galerii ceramiki unikatowej Fine Art Gallery Art of Ceramics we Wrocławiu. Kuratorka, promotorka i propagatorka ceramiki unikatowej. Kolekcjonerka i entuzjastka sztuki. Absolwentka studiów podyplomowych Mediacja i Rynek Sztuki ASP we Wrocławiu, a także kierunków Rynek Sztuki i Antyków Akademii Krakowskiej oraz Public Relations na Uniwersytecie Wrocławskim.

Program forum

17:00–18:30 | rozmowa
Przypominanie zapomnianych. O poszukiwaniach archiwalnych i ulotnej pamięci

Rozmowa toczyć się będzie wokół historii Katedry Ceramiki wrocławskiej PWSSP w pierwszych dekadach jej istnienia. O roli artystek kształtujących program dydaktyczny Katedry od pionierskich działań Julii Kotarbińskiej poprzez aktywność jej dyplomantek Krystyny Cybińskiej, Ireny Lipskiej-Zworskiej, Haliny Olech. Opowiemy o sposobach pozyskiwania i weryfikacji materiałów archiwalnych, o wartości zapisów historii mówionej, o sentymentalnym filtrze, powtarzanych historiach i postaciach zapomnianych.

Prowadzenie:

Barbara Banaś – kustosz dyplomowana Działu Ceramiki i Szkła Współczesnego Muzeum Sztuki Współczesnej, oddziału Muzeum Narodowego we Wrocławiu

Uczestniczki:

Marta Drobińska – Ośrodek Dokumentacji Sztuki Akademii Sztuk Pięknych im. E. Gepperta we Wrocławiu

prof. Katarzyna Koczyńska-Kielan – artystka-ceramiczka, Katedra Ceramiki ASP im. E. Gepperta we Wrocławiu

//